Wolter Lees #3: Het beklemde land
Kees Kooman – Het beklemde land
Deze keer las ik Kees Koomans boek Het beklemde land – hoe een boerenparadijs kan worden terugveroverd. Kooman heeft sinds hij verhuisd is naar Buitenpost in Friesland een aantal boeken geschreven over boeren. Dit boek uit 2021 is alweer zijn vierde over dit onderwerp. In zijn laatste boek staan drie boeren centraal uit de Westerpolder in Groningen, vlakbij de Lauwerszee. Samen werken ze aan de transitie naar een duurzame landbouw. En ze bedachten een project voor zichzelf met biologische teelt zonder kunstmest en gifspuit. Waar de bodem het uitgangspunt is. Maar is dat nu iets nieuws? Of is dat nu juist iets ouds? Door verschillende boeren te spreken krijg je vanuit allerlei gezichtspunten een mooi inzicht in de praktijk. Het deed me sterk denken aan de ronde die wij als kartrekkers hier in de regio hebben gemaakt langs diverse boeren. Ook in die gesprekken kwamen veel van de thema’s terug.
Want zoveel boeren, zoveel verhalen en inzichten. Niet iedere boer is bijvoorbeeld meegegaan in het verkoopverhaal van de agrochemie. Boer Max van Tilburg zegt: ‘Je moest in die jaren behoorlijk sterk in je schoenen staan om je niet te laten overtuigen door vertegenwoordigers van agrarische hulpmiddelen die je vertelden dat kunstmest zo gemakkelijk was. Dat je bodemleven, zeg maar de motor van alles dat groeit en bloeit naar de filistijnen ging, werd er niet bij verteld.’ Iedereen is meegesleept door het systeem, gebaseerd op de mythe dat onze akkerbouwers en veeboeren de wereld voor een appel en een ei moeten voeden. Daarbij is er ook begrip: ‘Je kunt wel heel principieel zijn, maar ik begrijp boeren echt wel die na een of twee halve misoogsten toch weer grijpen naar een of ander middel’.
Kooman is overtuigd van de nut en noodzaak van de transitie van de landbouw en de focus op bodemboeren. Hij volgde de afgelopen jaren met verschillende boeren een bodemcursus bij René Jochems. Deze bodemdeskundige is lang beschouwd als een roepende in de groene woestijn. Hij leert boeren kijken naar wat er zoal afspeelt in de bodem. De bodem is waar het om zou moeten gaan.
Pijnlijk is wel dat alle reguliere opleidingen van de ‘gangbare’ landbouw uitgaan. Nog steeds! In het boek spreekt een boer daar ook zijn verbazing over uit. Onderzoek naar de voordelen van biologisch boeren komt niet van de grond vanwege gebrek aan financiering. Dat biologische producten meer inhoud hebben en vaak lekkerder zijn is moeilijk aantoonbaar, eenvoudigweg omdat er geen goed wetenschappelijk onderzoek naar wordt verricht. Onderzoek, wetenschappelijk onderzoek richt zich op het gebied waar wat te verdienen valt, zo is te lezen.
De ‘bodemboeren’ die in het boek centraal staan zeggen het duidelijk: ‘Meer rustgewassen telen, beslist geen drijfmest gebruiken, de restanten van de graanoogsten – waarvan goed betaalde stropakketten gemaakt kunnen worden – opofferen aan de bodemgezondheid door ze te versnippereren en door middel van ‘niet-kerende grondbewerking’ gelijkmatig te verdelen.’ Niet kerende grondbewerking is het land zo oppervlakkig en voorzichtig mogelijk bewerken. Alles onder het motto: ‘Zorg jij goed voor de grond dan zorgt de grond goed voor jou’. Dat moeten we als toekomstig herenboer natuurlijk in onze oren knopen.
Tijdens het lezen gaan mijn gedachten natuurlijk vaak naar onze op te richten Herenboerderij. Hoe wij de geschetste problemen te lijf gaan en zo niet in de positie komen waar de huidige boer last van heeft. Die positie is niet mals en beschrijft Kooman uitgebreid. Alles draait om productie. Klem tussen vraag en aanbod. Doorgeslagen marktwerking. Echt tijd voor een andere wereldorde met een gezonde voedselproductie op nummer één. Maar ja, zo deelt een boer een mooie wijsheid: ‘Je kunt niet groen denken als je rood staat’. En dat slaat op zowel de burger als boer. Daarom zijn initiatieven als Herenboeren zo nodig. Die aantonen dat burgers én boeren dit samen kunnen doen. We halen samen de perverse prikkels van de markt eruit.
Boeken zijn er om gelezen te worden! Wil je dit boek lenen? Laat het me weten en stuur een appje (06-46846273) en ik zorg dat het boek bij je terecht komt.