Wolter leest #8: De ontdekking van de natuur
Afgelopen weken las ik De ontdekking van de natuur met als ondertitel: de ontwikkeling van biodiversiteit in Nederland van ijstijd tot 21ste eeuw. De schrijvers zijn Jan Luiten van Zanden, Thomas van Goethem, Rob Lenders en Joop Schaminée. Een interdisciplinair team van wetenschappers die gepoogd hebben om de geschiedenis van de biodiversiteit in Nederland in kaart te brengen. Vanuit de blik van een bioloog, een historisch ecoloog, een econoom en een historicus.
Waarom moet je dit boek lezen?
Allereerst valt op dat het boek prachtig is vormgegeven. Wat een mooie uitgave. Een kaft met gouden letters en fijne opmaak binnenin. Een prachtig cadeau om te lezen. Dat maakte mij nog nieuwsgieriger naar de inhoud.
Het lezen van dit boek was een buitengewoon leerzame ervaring. Het neemt je mee in de ontwikkeling van ijstijd tot nu. Met uitstapjes in de geschiedenis die raakvlakken hebben met onze omgeving. Zo gaat een flink deel over het duingebied en de komst van de tulp. Op veel plaatsen is het contract tussen de onafgegraven duinen en de lagergelegen bollenvelden nog goed te zien. Voormalige duinwegen liggen enkele meters boven de bollenvelden. Als bescherming tegen de zeewind werden de bollenpercelen omzoomd met liguster- en meidoornhagen. Tussen de bedden met bloembollen werden beukenhagen geplant.
Zo schrijven ze ook over het typerende ‘Zeedorpenlandschap’ langs de binnenduinrand. Kenmerkend zijn vlechtende zandpaadjes, rommelige duinvormen met altijd aanwezige stuifplekken en bloemrijke duingraslanden met tal van bijzondere plantensoorten, waaronder diverse silenes.
In de periode 1300 tot 1800 vormt de mens de natuur en het landschap al intensief. Door menselijk ingrijpen ontstond het veenweidelandschap met zijn talrijke weidevogels en in Hoog-Nederland de verandering van het landschap waarbij bos plaatsmaakte voor weidevelden. Aardig om te vermelden dat de jagende elite vaak het bosareaal wilde behouden en zelfs beplante. Iets dat ook in onze omgeving speelde. Boeiend zijn ook de stukken over Jac. P. Thijsse en zijn voorliefde voor het duingebied.
Wat maakt het voor Herenboeren zo interessant?
Voor wat betreft de effecten van de landbouw in de afgelopen eeuw schetst het boek een vrij desastreus verhaal. Veranderingen in gewaskeuze, bestrijdingsmiddelengebruik, mechanisering en schaalvergroting hebben gezorgd voor een afname van de meeste soorten in het landschap. Daarnaast verdwenen heggen, houtwallen, graften en bosjes in het boerenland wat ook tot een afname van vogels leidde. Door vermesting, verdroging, verzuring en versnippering dreigt het unieke Nederlandse cultuurlandschap op grote schaal te verdwijnen.
Concluderend geldt bijna overal ter wereld dat de toenemende invloed van de mens op zijn omgeving heeft geleid tot een afname (of verandering) van de natuurlijke diversiteit. Nederland kent ondanks zijn omvang een grote landschappelijke en biologische diversiteit. Dat komt enerzijds door de unieke ligging in een delta van vier grote rivieren waardoor in een klein gebied erg veel verschillende ecologische condities te vinden zijn. Anderzijds heeft Nederland een lange geschiedenis van intensieve mens-natuurinteracties. Daardoor is een halfopen en uiterst gevarieerd halfnatuurlijk landschap ontstaan. Ook hebben soortintroducties via handel, jacht en vervolging van diersoorten, uitgebreide waterwerken en, meer recent, vervuiling en verdere intensivering van de landbouw een blijvend stempel op de natuur gedrukt.
Nog een bijzonder inzicht opgedaan?
Het is een buitengewoon complexe opgave om in Nederland de natuur te behouden. Zonder begeleiding komt er waarschijnlijk niet veel van de gestelde natuurdoelen. Hopelijk kunnen we met onze Herenboerderij een bijdrage leveren aan het herstel van het unieke Nederlandse boerennatuur. Dat die uniek is blijkt wel uit dit boek.
Kortom, aan de slag met onze Herenboerderij in de Kennemerland.
Boeken zijn er om gelezen te worden! Wil je dit boek lenen? Laat het me weten en stuur een appje (06-46846273) en ik zorg dat het boek bij je terecht komt.