Wolter leest #19: Uit de shit

Ik las Uit de Shit van Thomas Oudman, met als ondertitel: Pleidooi voor meer boeren en minder vee uit 2023. Dit boek is onderdeel van de pamfletreeks ‘Vonkjes – Ideeën die je aansteken‘, een nieuwe boekenlijn waarmee De Correspondent het maatschappelijk debat willen aanwakkeren. Drie jaar werk van deze journalist samengevat in een klein handzaam boekje dat je in twee avonden uit hebt.

Waarom moet je dit boek lezen?

Het is Thomas Oudman gelukt om de huidige problematiek in de landbouw (en dan voornamelijk de veeteelt) overzichtelijk in kaart te brengen. In 6 hoofdstukken neemt hij de lezer mee in zijn beschrijving om af te ronden met een oplossing. Het boek begint met een mooie historie van het ontstaan van de landbouw in Nederland. Hoe landbouw eigenlijk natuur is. En hoe dat tijdens de industriële revolutie omsloeg ten koste van de natuurlijke rijkdom. Zo schrijft hij: Zo werd het zaadje geplant van de scheiding tussen landbouw en natuur – een waanidee dat aan de basis staat van de huidige problemen. Om de onvoorspelbare natuur te bedwingen bedachten onderzoekers uiteindelijk kunstmest. Voeg daar na de Tweede Wereldoorlog het vervangen van werkpaarden door tractoren die meekwamen met de Marshallhulp en de industrialisatie van de landbouw is compleet. Ruilverkaveling en schaalvergroting deden vervolgens de rest. Van de ruim 400.000 boerenbedrijven na de oorlog was in 1970 minder dan de helft over. En van elke drie arbeidskrachten die een boerenbedrijf buiten het eigen gezin nodig had gehad, verdwenen er twee.

Wat maakt het voor Herenboeren zo interessant?

Dit boek focust vooral op de veeteelt in Nederland. Door de enorme veestapel zitten we in de shit. Onder andere door de stikstofproblematiek die dit oplevert. Zo heeft het een negatief effect op onder andere onze gezondheid, de luchtkwaliteit, broeikasgassen en de kwaliteit van de bodem. Doordat echter zoveel partijen (vaak hele grote partijen) verdienen aan de huidige gang van zaken is het moeilijk deze te veranderen. Maar het kan wel! En dan komen we bij het vergezicht dat voor de 18 (!) werkende Herenboerderijen in Nederland dagelijkse praktijk is: laat de natuur zijn werk doen.

Nog een bijzonder inzicht opgedaan?

Als je – zoals Herenboeren ook wil – een duurzame transitie in de Nederlandse landbouw wil bewerkstellingen zijn er niet minder, maar méér boeren nodig. De eerder besproken Meino Smit beschreef het al: het moet veel arbeidsintensiever en zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Alleen zo kan de landbouw overleven binnen de grenzen van de planeet. Focus op ons eigen lokale ecosysteem en bouw voort op onze landbouwcultuur met behulp van nieuw beschikbare kennis. Wie weet wat we allemaal tegenkomen als we ruim baan geven aan de natuur?

Kijk ook hoe Thomas Oudman op scherpe wijze het debat aangaat met Arnout Jaspers bij BNR in onderstaand fragment.